وقتی صحبت از فرش ایرانی می شه ، جدا از جنس و رنگ و اندازه ، یه چیز همیشه چشم ها رو خیره می کنه : طرح فرش . این همون چیزیه که باعث می شه یه فرش فقط یه کف پوش نباشه ، بلکه تبدیل بشه به یه تابلوی هنری که فرهنگ ، سلیقه و حتی تاریخ یه منطقه رو نشون می ده . اگه شما هم مثل خیلی از مشتریایی که به فروشگاه ما سر می زنن دنبال یه فرش خاص و اصیل می گردید ، آشنایی با انواع طرح فرش ایرانی می تونه کلی تو تصمیم گیری بهتون کمک کنه . تو این مقاله ، قراره به زبان ساده بهتون بگیم که اصلاً طرح های فرش چه مدلایی دارن و هرکدوم به چه دردی می خورن . از فرش افشان گرفته تا فرش شاه عباسی و فرش عشایری .
اهمیت شناخت طرح فرش در خرید فرش ایرانی
خیلی وقتا مشتریا میان فروشگاه و اول فقط به رنگ یا اندازه فکر می کنن ، ولی وقتی براشون طرح ها رو توضیح می دیم ، می فهمن که همه چیز از همون نقش و نگاره شروع می شه . طرحه که شخصیت فرش رو می سازه . مثلاً اگه دنبال یه فرش خلوت و مدرن می گردی ، احتمال زیاد عاشق فرش افشان می شی . یا اگه دکوراسیون رسمی تری داری ، یه فرش خشتی با قاب بندی منظم می تونه خیلی شیک و موقر به نظر بیاد . خلاصه طرح ، یه جور امضای بصریه که باعث می شه یه فرش بشینه تو دل خونه .
طرح افشان ؛ هنری بدون مرز و قرینه
اگه یه فرش بخوای که هم شلوغ نباشه هم یه نواخت نباشه ، حتماً طرح افشان به دلت می شینه . گل وبَرگ های این فرش انگار همین طوری تو متن فرش پخش شدن ، بدون اینکه جایی ازشون کپی شده باشه . یکی از مزایای طرح افشان اینه که باعث می شه فضا بزرگ تر به نظر بیاد و خیلی هم برای خونه های امروزی خوب جواب می ده . مدل هایی مثل افشان جانوری یا افشان ختایی از معروف ترینای این دسته ان .
طرح خشتی ؛ جلوه ای کلاسیک با نظم مربعی
اگه عاشق نظم و ترتیب باشی ، احتمال زیاد با دیدن فرش خشتی یا همون طرح قابی ذوق زده می شی . تو این نوع طراحی ، فرش به بخش هایی مربعی تقسیم می شه که هر کدومش پر از نقش ونگار متفاوته . یه جور نظم هنری که نه خیلی رسمی ه نه خیلی ساده . این طرح ها توی فرش بیجار و فرش ترکمن خیلی دیده می شن و حسابی اصیل ان .
طرح شاه عباسی ؛ شکوهی از دوران صفوی
اسمش که میاد ، آدم یاد شکوه و عظمت می افته . فرش شاه عباسی یکی از اون طرحاییه که پر از گل های خاص شاه عباسی ، بندهای ختایی و اسلیمیه . ترکیبشون یه جوریه که انگار هر تکه اش یه نقاشیه . اگه دنبال یه فرش فاخر و سنگین تری ، این طرح توی فرش کاشان و فرش اصفهان کلی طرفدار داره . از مدل لچک و ترنج گرفته تا افشان شاه عباسی و حتی مدل های جانوری .
طرح اسلیمی ؛ ترکیب منحنی های خیال انگیز
اگه دنبال یه طرح فرش باشی که هم سنتی باشه هم خاص ، یه نگاهی به فرش اسلیمی بنداز . منحنی ها و پیچ وتاب هاش انگار یه جور موسیقی بصری ه . از قدیم تو فرش کرمان و فرش تبریز این طرح کلی استفاده می شده . طرح هایی مثل اسلیمی لچک و ترنج یا جهان اژدر جزء معروف ترین هان .
طرح گل دار ؛ طبیعتی درون خانه
فرش گل دار انتخاب کساییه که فضاهای شاد و لطیف می خوان . معمولاً پر از گل های رنگی مثل گل رز و گل لاله س . رنگ های روشن مثل صورتی و زرد توش زیاده . اگه خونه ات پر نوره یا دکوراسیون کلاسیک با رنگای شاد داری ، این طرح می تونه بهترین انتخاب باشه .
طرح بته جقه ؛ نقش ماندگار هویت ایرانی
بته جقه یه نماد خیلی قدیمی توی هنر ایرونی ه که از لباس و کاشی گرفته تا فرش همه جا پیداش می شه . طرح های بته ای تو فرش هم خیلی محبوبن . مدل های بته مِیری ، بته خرقه ای یا حتی بته کردستانی ، همه یه سبک خاص و اصالت دارن که به فرش حس نوستالژی و وقار می ده .
طرح های منطقه ای ؛ جلوه ای از فرهنگ محلی
هر شهری یا طایفه ای سبک خودش رو داره . مثلاً :
- فرش عشایری معمولاً ساده ، بدون تقارن و ذهنی بافته می شن .
- فرش ترکمن پر از نقش های هندسی و خطوط زاویه داره .
- فرش بیجار سنگینه ، فشرده ست و خیلی مقاومه .
- فرش ریزماهی هم که دیگه جزو کلاسیک ترین و ریزبافت ترین مدل هاست .
این طرح ها از دل زندگی محلی و آداب و رسوم مردم شکل گرفتن و همینم باعث خاص بودنشونه .
طرح های الهام گرفته از طبیعت و تاریخ
بعضی طرحا ریشه شون تو دل طبیعته ، مثل :
- درختی که نشونه ی رشد و زندگیه .
- شکارگاهی که صحنه هایی از شکار تو دل طبیعت رو نشون می ده .
- گلدانی که پر از گلای رنگارنگه .
- محرابی که بیشتر برای فرش نماز یا سجاده استفاده می شه .
این طرحا معمولاً یه حس و حال خاص به فضا می دن ؛ هم زیبا هستن ، هم معنا دار .
فراتر از طبقه بندی کلاسیک ؛ دیدگاه های جدید در طراحی فرش
امروزه بعضی طراحا از قالب های سنتی فراتر رفتن و با ترکیب طرحای مختلف ، طرحای جدیدی ساختن که بهشون می گن طرح تلفیقی . مثلاً لچک و ترنج با گل فرنگ یا ترکیب طرح هندسی با بته جقه . بعضی طرحا حتی از کشورهای اطراف الهام گرفتن و به اسم طرح اقتباسی معروف شدن . اما همچنان طرحای اصیل مثل فرش شاه عباسی ، فرش افشان و فرش اسلیمی طرفدارای خودشونو دارن .
نتیجه گیری : چگونه بر اساس طرح فرش ، بهترین انتخاب را داشته باشیم ؟
اگه طرح فرش رو بشناسی ، خیلی راحت تر می تونی تصمیم بگیری چی می خوای . مثلاً دنبال یه فضای مدرن و باز هستی ؟ برو سراغ فرش افشان یا فرش گل دار . اگه محیط کلاسیک تره ، حتماً فرش شاه عباسی یا فرش خشتی رو امتحان کن . اگه می خوای مدل های مختلف رو ببینی یا از قیمت ها باخبر بشی ، یه سر به سایت قالی کاشان بزن . طرح ها و مدل های متنوعی اونجا هست که حتماً کمکت می کنه راحت تر انتخاب کنی .
منبع : مقاله طرح فرش در قالی کاشان
