آنچه عمدتا در مورد تراکم فرش در دنظر گرفته می شود تراکم طولی نخ های خاب یا گره های فرش است که در اصطلاح تخصصی به آن تراکم خاب نیز گفته می شود. اما برای روشن تر شدن موضوع تراکم فرش ، موضوع تراکم طولی نیز باید در نظر گرفته شود که به آن می پردازیم.
تراکم پودی
تراکم پودی همان گونه که از نامش پیداست به تراکم و یا تعداد پودهای به کار رفته در طول فرش ، اطلاق می شود. بنابر این تراکم پودی نیز همان تراکم طولی فرش است که با توجه به پودهای به کار رفته در فرش محاسبه می شود. با توجه به اینکه تعداد پودهای به کار رفته در بافت فرش های ماشینی متغیر است (یک تا سه عدد برای هر ردیف یا رج فرش)، بنابراین تراکم پودی نیز تغییر پیدا می کند.
اگر برای هر ردیف فرش 1 عدد پود استفاده شود تراکم طولی یا همان تراکم گره های فرش با تراکم پودی برابر خواهد بود. اما اگر برای هر ردیف یا رج فرش 2 پود استفاده شود، تراکم پودی دو برابر تراکم طولی گره های فرش خواهد بود. و سرانجام اگر برای هر ردیف فرش از 3 پود استفاده شود تراکم پودی فرش 3 برابر تراکم طولی گره های فرش خواهد بود که دستگاه های جدید فرش ماشینی عموما از 3 عدد پود در بافتشان استفاده می کنند.
با توجه به آنچه در رابطه با تراکم طولی و تراکم گره های فرش و همچنین تفاوت آنها با تراکم پودی فرش گفتیم، به تراکم طولی یا تراکم خاب فرش به صورت مختصر تراکم فرش، می گویند. اما آنچه که در بازار و در میان مردم، فروشندگان و تولیدکنندگان فرش رایج است این است که تراکم پودی را به عنوان تراکم فرش اعلام می کنند. بنابراین به طور مثال تراکم فرش 1000 شانه با سه پود می شود 3000 یعنی شانه فرش × (تعداد پود فرش در هر ردیف) = تراکم فرش
پس در فرش 1000 شانه استاندارد در یک متر طول فرش نیز (مانند عرض فرش) باید 1000 گره وجود داشته باشد که تراکم پودی آن که با ضریب 3 می شود 3000 و تراکم طولی یک فرش 1200 شانه استاندارد باید حداقل 1200 باشد و حداکثر با استفاده سه پود در هر رج ضریب 3 می شود و تراکم فرش 3600 خواهد شد.
اما این نکته را مجددا تکرار می کنیم که این نحوه محاسبه تراکم فرش مربوط به فرشهای 3 پودی است که تقریبا همه دستگاهای 700 شانه به بالا تراکم شان را به این شکل محاسبه می کنند. اما در فرش 500 شانه و فرش 440 شانه و فرش 350 شانه و دیگر فرش های با تراکم پایین که معمولا با دستگاه های قدیمی بافت می شوند، معمولا 2 پود وجود دارد. به عنوان مثال در یک فرش 500 شانه وقتی گفته می شود تراکم آن 1000 است یعنی در یک متر طول فرش نیز (همانند عرض یا شانه فرش) 500 گره وجود دارد که با توجه به وجود 2 پود در بافت آن با ضریب 2، تراکم یک فرش 500 شانه استاندارد 1000 خواهد بود.
نکاتی که در تراکم فرش ماشینی باید در نظر داشته باشید
به این نکته توجه داشته باشید که با توجه به این که عرض دستگاههای تولید فرش ماشینی ثابت است تغییر تراکم عرضی یا همان شانه فرش بسیار کار سخت و حتی غیرممکن است. اما آنچه به راحتی در بافت فرش ماشینی قابل تغییر است تراکم طولی فرش است. به این شکل که مثلا می تواند از تعداد ردیف های بافت در طول فرش مقداری کم کرد. مثلا اگر فرش 1000 شانه به جای اینکه با تراکم طولی 1000 بافته شود در با تراکم 900 بافته شود در این صورت در 10 سانت عرض فرش 100گره و در 10 سانت طول فرش 90 گره وجود خواهد داشت. که این کم کردن تراکم فرش، یکی از شیوه های سودجویان می باشد.
نکته ای برای فرش 700 شانه
نچه در مورد این نوع فرش بیشتر در بازار رواج دارد فرش 700 شانه تراکم 2550 است.فرش 700 شانه تراکم 2550 در حقیقت اگرچه نام 700 شانه را با خود دارد اما دستگاههای جدید تولید فرش 700 شانه در حقیقت 850 شانه دارند که تراکم حقیقی این فرشها را که 1500 باشد تشکیل می دهد. به همین دلیل در مورد فرش 700 شانه از اصطلاحاتی چون تراکم 2550 یا تراکم 2100 و تراکم 2250 استفاده می شود. بنابراین یک فرش فرش 700 شانه تراکم 2550 در یک متر عرض و طول خود 850 گره دارد که در 10 سانتی متر آن باید 85 گره یا رج وجود داشته باشد.
