همه چیز در مورد فرش شگی یا پرز بلند

  

در این مقاله قصد داریم فرش شگی یا پرز بلند را به شما معرفی نموده و معایب و محاسن آن را برای شما بیان کنیم. فرش شگی از خاص ترین و پر طرف دارترین نوع فرش ماشینی به ویژه در خانه های با دکوراسیون مدرن امروزی است. به طوری که شما هر مدل دکوراسیون و چیدمانی داشته باشید، می توانید از فرش شگی یا پرزبلند استفاده کنید. در نتیجه این فرش انتخاب بسیار مناسبی برای عروس و دامادها و یا کسانی است که مدام در حال تعویض و جا به جایی منزل هستند.

فرش شگی قدمت فرش های کاشان را نداشته و از این فرش در کشور های اروپایی که سبک دکوراسیون مدرن در آنها رواج دارد، بیشتر استفاده می شود. بنابراین می توان این فرش را که با ساختار دکوراسیون سنتی ایران همخوانی ندارد، یکی از عناصر اصلی ست کردن فرش با دکوراسیون مدرن دانست. پس برای خرید فرشی که با چیدمان و دکوراسیون مدرن خانه شما هماهنگ بوده و همخوانی داشته باشد، می توانید روی فرش طرح شگی یا پرز بلند حساب کنید.

لغت شگی ( Shaggy ) ، واژه انگلیسی و به معنای مو بلند است که این نام گذاری به دلیل پرزهای بلندی است که در بافت این نوع فرش استفاده می شود. همانطور که گفته شد، شگی از جمله خاص ترین تولیدات در حوزه انواع فرش و کفپوش در سالهای اخیر است.

با توجه به سادگی و قابلیت هماهنگی و ست شدن با دکوراسیونهای مختلف، فرش شگی نظر طرفداران و علاقه مندان زیادی را به خود جلب کرده است. از میان دسته بندی های مختلف فرش کلاسیک و فرش فانتزی در فرش کاشان، فرش شگی در دسته فرش های فانتزی می گنجد.

فرش های شگی اساسا طرح ساده و خلوت دارد و معمولا به صورت تک‌رنگ تولید می‌شود. البته لازم به ذکر است فرش شگی با زمینه سه بعدی و چند رنگ نیز بافته شده که خود از جذابیت ویژه ای برخوردار هستند. در مورد این فرش توضیحات و مواردی وجود دارد که با مطالعه آن ها می توانید فرش شگی را بهتر بشناسید. 

فرش شگی سالها در ترکیه و کشورهای اروپایی تولید می شد. اما به دلیل جذابیت آن و تقاضای بازار داخلی که ناشی از جذابیت و خاص بودن آن است، شرکت ها و کارخانه های فرش کاشان به ویژه برندهای معتبر و شناخته شده ای مانند فرش محتشم کاشان و فرش بزرگمهر نیز به تولید و بافت این نوع فرش روی آوردند و توانستند علاوه بر جلب نظر متقاضیان داخلی، نظر تجار خارجی را نیز به خود جلب کنند.

فرش شگی یا پرزبلند چه تفاوتی با دیگر فرش ها دارد؟

فرش شگی یا پرزبلند از نظر شکل و فرم بافت با فرش های سنتی متفاوت است. این فرش ها به لحاظ وزنی نیز از سایر فرش ها سبکترند. چرا که شیوه بافتشان متفاوت بوده و در آن از الیاف کمتری نسبت به فرش های کلاسیک استفاده می شود.

معمولا فرش های پرزبلند در سایزهای 50*100 سانت و 1*1 متر و 1*1.5 متری و 1*3 و 1.5*2.25 و 2*3 متر (6 متری) تولید می شوند. علت این امر نیز کاربرد این فرش است که بعدا به صورت مفصل به آن می پردازیم. سایزها و اندازه های بزرگتر از فرش 6 متری در شگی متداول نیست و کاربرد کمتری دارد. به همین دلیل در صورت تمایل برای خرید فرش پرزبلند با اندازه های بزرگتر باید به صورت سفارشی و معمولا جفتی اقدام نمایید.

جدای از اینکه چه کاربردی را برای فرش شگی در نظر داشته باشید، به دلیل نوع خاص بافت و استفاده از نخ های مختلف و طرح دار، به صورت کلی این نوع فرش، تزئینی است. و از آن بیشتر برای تزیین و ست کردن دکوراسیون استفاده می شود تا به عنوان کفپوش اصلی.

به دلیل همین تزئینی بودن فرش شگی، بافت و تولید آن در سایزهای کوچک مختلف و همچنین اشکال مختلف ( به اشکال دایره، قلبی ، گل، برگ درخت، ماشین و…) نیز مرسوم است. اگرچه همچنان بافت و خرید و فروش فرش های مستطیلی بسیار بیشتر از اشکال خاص است.

از الیاف به کار برده شده در این فرش می توان از اکریلیک، پلی استر ، پلی پروپیلن و حتی پشم نیز نام برد. این را بدانید الیاف از هر کدام که باشد در این فرش به شکل قطعه قطعه ( پایل شده ) مورد استفاده قرار می گیرد. به این تعبیر که در قالی های معمولی سنتی اندازه هر پایل ( قطعه نخ ) به کاررفته در خاب فرش، حدودا 11 میلی متر می باشد، ولی در فرش شگی این اندازه به 30 میلی متر نیز می رسد. به همین دلیل به این نوع فرش، فرش پرزبلند گفته می شود.

مزایای استفاده از فرش شگی چیست؟

فرش شگی دارای مزایایی است که آن را به انتخابی مناسب و دلخواه توسط خریداران فرش ماشینی تبدیل می کند. در ادامه به مزایای فرش شگی می پردازیم.

نرمی و لطافت 
نخستین حسن و ویژگی فرش شگی آن است که نوع الیاف نرم نسبتا بلند که در بافت این گونه فرش ها به کار رفته، باعث شده است نرمی و لطافت نسبتا خوبی نسبت به دیگر فرش ها داشته باشد.

درخشندگی و براق بودن
استفاده از نخ های پلی استر، پلی پروپیلن و … که در فرش شگی رایج است به دلیل براق بودن، جلوه  و درخشندگی بیشتری به این فرش نسبت به سایر فرش ها می دهد.

تنوع بافت ظاهری
فرش شگی به دلیل نوع بافت آن تنها فرشی است که در بافت آن از انواع نخ های فانتزی با نمره ها و ضخامت ها و اشکال گوناگون استفاده می شود. به این ترتیب این امکان وجود دارد که در یک فرش شگی، نخ های ضخیم و نازک در کنار نخ های ساده مدل دار مانند نخ های فانتزی و یا نخ های زری شکل به کار روند. این موضوع باعث می شود که فرش شگی بیشترین تنوع شکل و نوع ظاهری را در میان فرش های ماشینی داشته باشد. ( البته این امر جدای از طرح و نقشه فرش است)

تنوع شکل و قالب فرش
تنوع شکلی در شگی به نسبت بیشتر از دیگر انواع فرش است. و شما می توانید فرش شگی دایره ای، طرح برگ درخت، طرح گل و انواع اشکال هندسی و فانتزی را در این گونه فرش ها مشاهده کنید.

بدون پرز و ضد حساسیت بودن
الیاف پلی استر و پلی پروپیلن و دیگر الیاف فانتزی که در بافت فرش های شگی به کار میرود به صورت کلی فاقد پرزدهی بوده و به همین دلیل حساسیت نیز ایجاد نمی کنند. از این رو می توان این فرش ها را از نظر بهداشت و سلامت گزینه مناسبی برای فرش اتاق کودک و فرش آشپزخانه دانست.

قیمت پایین تر و مقرون به صرفه بودن
همانگونه که قبلا هم اشاره شد، در بافت فرش شگی، از انواع نخ های تشکیل شده از خانواده الیاف پلی استر و پلی پروپیلن، استفاده می شود و این الیاف نسبت به نخ ها و الیاف اکرلیک ارزانتر هستند. از طرف دیگر تراکم گره های فرش شگی نسبت به فرش های اکرلیک پایین تر است. به همین دلایل، این نوع فرش نسبت به فرش های اکرلیک و سنتی یک فرش ارزان محسوب می شود. پس برای خانواده ها و کسانی که می خواهند در هزینه های خود صرفه جویی کنند، فرش شگی گزینه خوبی به نظر می رسد.

قبل از خرید فرش شگی باید به این نکات توجه کنید!

مسلما فرش های شگی و پرز بلند نیز مانند هر فرش و یا هر محصول دیگر در کنار ویژگی های خوب و محسنات خود، نواقص و عیبی های نیز دارند که بد نیست در صورتی که قصد خرید این گونه فرش ها را دارید پیش از خرید نسبت به این عیب ها و نواقص آگاهی داشته باشید. ما در اینجا به ترتیب به آنها اشاره می کنیم.

نخست اینکه فرش شگی به دلیل پرزهای بلندی که دارد گرد و خاک و سایر ذرات ریز بیشتر از فرش های دیگر در لابه لای این پرز ها قرار می گیرد. پس در نتیجه این نکته را در نظر بگیرد که نظافت و جارو زدن آن نیز سخت تر خواهد بود. یکی از راه هایی که فرش نیاز به نظافت مداوم نداشته باشد این است که فرش شگی بهتر است در مناطق کم رفت و آمد پهن شود تا در نتیجه کمتر در معرض کثیفی قرار بگیرد.

البته این مشکل بیشتر برای خانه های شلوغ و همچنین فرش های شگی بزرگ مشکل ایجاد می کند. اما در خانه های کم جمعیت که در آنها جارو برقی قوی کار جارو دستی را انجام می دهد، این مشکل چندان جدی به نظر نمی رسد. به ویژه در مورد سایزهای قالیچه کوچک و پادری که به راحتی امکان جمع کردن آنها و تکاندن آنها داخل حیاط یا تراس و حمام و.. وجود دارد.

دوم اینکه جنس فرشهای شگی عموما از انواع شاخه های پلی استر و پلی پروپیلن است. اینگونه نخ ها که در فرشهای شگی و فانتزی کاربرد دارند به صورت کلی از دوام و ایستایی کمتری نسبت به آکرلیک برخوردار هستند و البته به همین نسبت فرششان هم ارزانتر است.

در نهایت باید در نظر داشت که همان طور که گفته شد، معمولا امکان بافت و تولید فرش بزرگتر از فرش 9 متری در نوع شگی وجود ندارد.

آیا فرش شگی برای کاربرد شما مناسب است؟

همانطور که اشاره شد، این فرش در گروه فرش های فانتزی قرار می گیرد. فرش های فانتزی بیشتر کارکردی تزئینی و دکوری دارند. در میان فرش های فانتزی، شگی بیش از دیگران کاربرد تزئینی دارد و این امر نیز به دلیل تنوع شکل ، رنگ های خاص و تنوع بافت و نخ های خاصی است که در بافت آن به کار می رود.

اگر چه این نوع فرش را می توان به عنوان یک فرش در دکوراسیون فضای اصلی خانه نیز استفاده نمود، اما چنین کاربردی در خانه های ایرانی کمتر به چشم می خورد و بیشتر به دکوراسیون های غربی تمایل دارد.

با توجه به آنچه در بالا در مورد سلامت و بهداشت فرش شگی بدان اشاره شد، علاوه بر استفاده در آشپزخانه و یا به عنوان فرش اتاق کودک، می توان در اتاق خواب نیز به کار برد. البته استفاده از اینگونه فرش ها به عنوان پادری برای پشت در خانه و یا جلوی در حمام و سرویس دستشویی نیز متداول است.

برای شستشو و تمیز کردن فرش شگی به چه نکاتی باید توجه کرد؟

برای شستن و نظافت فرش شگی راه های مختلفی وجود دارد. شما می توانید فرش را روی بندی آویزان کرده و با ضربه زدن به وسیله یک چوب، خاک موجود در الیاف فرش را خارج کنید. همچنین استفاده از جارو برقی با قدرت مکندگی بالا و سری مناسب نیز کارگشا است.

در مورد شستشوی فرش نیز طبیعتا دو راه وجود دارد، یکی اینکه خودتان این کار را در منزل انجام دهید که بهتر است از محلول آب و شامپو فرش استفاده شود و یا اینکه فرش را به شرکت های قالی شویی بسپارید، که بهتر است معتبرترین و بهترین شرکت قالی شویی را پیدا کنید، تا فرش  فرسوده نشود.

نقش تراکم فرش ماشینی بر کیفیت آن

آنچه عمدتا در مورد تراکم فرش در دنظر گرفته می شود تراکم طولی نخ های خاب یا گره های فرش است که در اصطلاح تخصصی به آن تراکم خاب نیز گفته می شود. اما برای روشن تر شدن موضوع تراکم فرش ، موضوع تراکم طولی نیز باید در نظر گرفته شود که به آن می پردازیم.

تراکم پودی

تراکم پودی همان گونه که از نامش پیداست به تراکم و یا تعداد پودهای به کار رفته در طول فرش ، اطلاق می شود. بنابر این تراکم پودی نیز همان تراکم طولی فرش است که با توجه به پودهای به کار رفته در فرش محاسبه می شود. با توجه به اینکه تعداد پودهای به کار رفته در بافت فرش های ماشینی متغیر است (یک تا سه عدد برای هر ردیف یا رج فرش)، بنابراین تراکم پودی نیز تغییر پیدا می کند.

اگر برای هر ردیف فرش 1 عدد پود استفاده شود تراکم طولی یا همان تراکم گره های فرش با تراکم پودی برابر خواهد بود. اما اگر برای هر ردیف یا رج فرش 2 پود استفاده شود، تراکم پودی دو برابر تراکم طولی گره های فرش خواهد بود. و سرانجام اگر برای هر ردیف فرش از 3 پود استفاده شود تراکم پودی فرش 3 برابر تراکم طولی گره های فرش خواهد بود که دستگاه های جدید فرش ماشینی عموما از 3 عدد پود در بافتشان استفاده می کنند.

با توجه به آنچه در رابطه با تراکم طولی و تراکم گره های فرش و همچنین تفاوت آنها با تراکم پودی فرش گفتیم، به تراکم طولی یا تراکم خاب فرش به صورت مختصر تراکم فرش، می گویند. اما آنچه که در بازار و در میان مردم، فروشندگان و تولیدکنندگان فرش رایج است این است که تراکم پودی را به عنوان تراکم فرش اعلام می کنند. بنابراین به طور مثال  تراکم فرش 1000 شانه با سه پود می شود 3000 یعنی  شانه فرش × (تعداد پود فرش در هر ردیف) = تراکم فرش

پس در فرش 1000 شانه استاندارد در یک متر طول فرش نیز (مانند عرض فرش) باید 1000 گره وجود داشته باشد که تراکم پودی آن که با ضریب 3 می شود 3000 و تراکم طولی یک فرش 1200 شانه استاندارد باید حداقل 1200 باشد و حداکثر با استفاده سه پود در هر رج ضریب 3 می شود و تراکم فرش 3600 خواهد شد.

اما این نکته را مجددا تکرار می کنیم که این نحوه محاسبه تراکم فرش مربوط به فرشهای 3 پودی است که تقریبا همه دستگاهای 700 شانه به بالا تراکم شان را به این شکل محاسبه می کنند. اما در فرش 500 شانه و فرش 440 شانه و فرش 350 شانه و دیگر فرش های با تراکم پایین که معمولا با دستگاه های قدیمی بافت می شوند، معمولا 2 پود وجود دارد. به عنوان مثال در یک فرش 500 شانه وقتی گفته می شود تراکم آن 1000 است یعنی در یک متر طول فرش نیز (همانند عرض یا شانه فرش) 500 گره وجود دارد که با توجه به وجود 2 پود در بافت آن با ضریب 2، تراکم یک فرش 500 شانه استاندارد 1000 خواهد بود.

نکاتی که در تراکم فرش ماشینی باید در نظر داشته باشید

به این نکته توجه داشته باشید که با توجه به این که عرض دستگاههای تولید فرش ماشینی ثابت است تغییر تراکم عرضی یا همان شانه فرش بسیار کار سخت و حتی غیرممکن است. اما آنچه به راحتی در بافت فرش ماشینی قابل تغییر است تراکم طولی فرش است. به این شکل که مثلا می تواند از تعداد ردیف های بافت در طول فرش مقداری کم کرد. مثلا اگر فرش 1000 شانه به جای اینکه با تراکم طولی 1000 بافته شود در با تراکم 900 بافته شود در این صورت در 10 سانت عرض فرش 100گره و در 10 سانت طول فرش 90 گره وجود خواهد داشت. که این کم کردن تراکم فرش، یکی از شیوه های سودجویان می باشد.

نکته ای برای فرش 700 شانه

نچه در مورد این نوع فرش بیشتر در بازار رواج دارد فرش 700 شانه تراکم 2550 است.فرش 700 شانه تراکم 2550 در حقیقت اگرچه نام 700 شانه را با خود دارد اما دستگاههای جدید تولید فرش 700 شانه در حقیقت 850 شانه دارند که تراکم حقیقی این فرشها را که 1500 باشد تشکیل می دهد. به همین دلیل در مورد فرش 700 شانه از اصطلاحاتی چون تراکم 2550 یا تراکم 2100 و تراکم 2250 استفاده می شود. بنابراین یک فرش فرش 700 شانه تراکم 2550 در یک متر عرض و طول خود 850 گره دارد که در 10 سانتی متر آن باید 85 گره یا رج وجود داشته باشد.

چگونه شانه فرش ماشینی را تشخیص دهیم ؟

یکی از مسائل مهم در فرش ماشینی که بر قیمت آن نیز تاثیر مستقیم می گذارد ، شانه فرش ماشینی است. شما هم بارها و بارها در کنار نام یک فرش ماشینی تعداد شانه آن را هم شنیده اید اما شاید شما هم مانند خیلی ار مردم شانه فرش ماشینی را فقط در حد یک عدد در ذهن خود داشته باشید و از چگونگی محاسبه آن و این که  در زمان تولید فر ش ماشینی شانه فرش ماشینی را میتوانند کم کنند نمی دانید. در این مقاله می خواهیم به شما روشی ساده و بسیار کاربردی را به  شما آموزش دهیم تا در زمان خرید فرش ماشینی مانند یک متخصص فرش ماشینی خرید کنید.

 

تعریف شانه فرش ماشینی

در تعریف تخصصی که در کتابهای رسمی و آموزشی فرش ماشینی آمده است از شانه فرش به عنوان ” تراکم عرضی ” فرش ماشینی یاد شده است. در توضیح این اصطلاح تخصصی برای روشن شدن و ساده شدن مطلب باید بگوییم که به تعداد نخهای خاب و یا همان گره های موجود در یک متر عرض فرش ماشینی، شانه فرش گفته می شود. اینکه به تراکم عرضی فرش، شانه اطلاق می شود به این دلیل است که در فرش ماشینی برای اعلام تراکم عرضی، تعداد دنده های شانه را در یک متر عرض فرش اعلام می کنند.

چگونه شانه فرش ماشینی را تشخیص دهیم؟

برای تشخیص شانه فرش ماشینی ما ساده ترین روش را برای شما در اینجا توضیح می هیم تا به راحتی بتوانید همیشه و هرجا هر فرشی را می بینید در عرض کمتر از 1دقیقه شانه آن را تشخیص دهید. برای انجام این کار کافی است شما یک خط کش یا متر داشته باشید که بتوانید نهایتا تا 10 سانتی متر را با آن مشخص کنید. وقتی می گوییم یک فرش 1000 شانه است یعنی در یک متر عرض فرش 1000 گره وجود دارد. پس با یک محاسبه ریاضی ساده می توانیم نتیجه بگیریم که در 10 سانتیمتر عرض فرش باید 100 گره و در 5 سانتی متر عرض فرش 50 گره و در 2.5 سانتی متر عرض فرش باید 25 گره وجود داشته باشد. پس شما به راحتی می توانید با یک خط کش و یا یک متر 10 یا 5 سانتی متر پشت فرش را در عرض اندازه بگیرید و شانه فرش را به دست آورید.

با توجه به این مطلب می توانیم به راحتی دریابیم که در یک متر عرض فرش 440 شانه تنها 440 گره، در یک متر فرش 500 شانه تنها 500 گره ، در یک متر عرض فرش 1200 شانه 1200 گره و در یک متر فرش 1500 شانه نیز 1500 گره وجود دارد. بنابراین برای محاسبه تعداد گره های هر یک از این فرش ها در 10 سانتی متر، عدد شانه را تقسیم بر 10 نموده و برای محاسبه تعداد گره های موجود در 5 سانتی متر عرض فرش، تعداد شانه را تقسیم بر 20 میکنیم تا به درستی یا نادرستی شانه درج شده روی فرش پی ببریم.

اما یک نکته! اگر دقت کرده باشید در موارد بالا من نامی از فرش 700 شانه نیاوردم. علت آن این است فرش 700 شانه از ابتدای ورودش به بازار فرش ماشینی دچار تغییر و تحولاتی بوده و به اصطلاح ارتقا یافته است. بنابراین بدون اینکه بخواهیم در اینجا توضیحات گنگ به شما بدهیم به شما عرض می کنیم که برای فرش های 700 شانه ای که با تراکم 2550 به فروش می رسند، باید توجه داشته باشید که در حقیقت شانه این گونه فرش ها 850 است. به عبارت دیگر در یک متر عرض فرش 700 شانه تراکم 2550 واقعی باید 850 گره وجود داشته باشد و در 10 سانتی متر آن 85 گره. علت این امر را در مقاله مربوط به ” تراکم فرش ماشینی ” به صورت مفصل و روشن توضیح خواهیم داد

برای محاسبه شانه فرش ماشینی به این نکات نوجه نمایید

توجه داشته باشید که هیچگاه برای محاسبه تعداد گره ها و شانه فرش زیر 2.5 سانت را در نظر نگیرید اما پیشنهاد ما این است که حداقل 5 سانتی متر را شمارش کنید. این امر به دلیل این است که ممکن است به دلیل خطای چشم یک گره شمارش نشود. اگر شما مثلا 1 سانتی متر فرش 1000 شانه را شمارش کنید و یک گره از چشم شما پنهان بماند، با خطای 10 درصدی مواجه می شوید در حالیکه اگر در 5 سانتی متر شمارش کنید مقدار درصد خطا و احتمال آن کاهش می یابد.