فرش‌های مشهور ایرانی

فرش ایرانی یکی از زیباترین و قدیمی ترین هنرهای ایران زمین است و ریشه در فرهنگ و تمدن مردم ایران دارد. این هنر در طی سالیان و در نقاط مختلف ایران، دستخوش تغییراتی شده است که موجب به وجود آمدن طرح های متنوع و جذاب شده است. فرش کاشان و اصفهان، فرش کرمان، فرش مشهد و فرش تبریز هر یک دارای ویژگی های خاص خود هستند که با آشنایی با آن ها می توان تا حد زیادی شناسنامه آن فرش خاص را استخراج کرد.

با وجود شهرت و قدمت هزاران ساله ولی باز هم فرش ایرانی بین مردم ایران ناشناخته است؛ کمتر کسی می‌تواند با دیدن فرشی محل بافت آن را حدس بزند و در مورد خصوصیات با ارزش آن صحبت کند، در حالی‌که با اتمام یک فرش، شناسنامه آن نیز همراه با خودش صادر می‌شود. عدم آگاهی نسبت به ویژگی‌های فرش سبب معضلاتی می‌شود.

قالیچه ترکمن

این فرش در تملک سان مارکو قرار دارد، و ۴ فرش دیگر در سال ۱۶۲۲ و همچنین سه فرش زربافت ابریشمی نیز به وسیلهٔ ایرانیان در سال ۱۶۳۶ به ونیز راه یافتند.

قالیچه مود خراسان

قالیچهٔ مود خراسان به شیوهٔ قالی‌های مشهد بافته می‌شود. شهر مود در نزدیکی شهر بیرجند است و در بین تولیدات خراسان از بهترین‌هاست و شهرت جهانی دارد. اما از آنجا که تولیدات آن بسیار ناچیز است، تعداد بسیار کمی روانهٔ بازار می‌شود. اندازهٔ قالیچهٔ مود ۸ متر مربع است. رنگ قالی‌ها هم‌خوان و معمولاً تیره‌است.

قالی شهر مشهد

قالی مشهد در کارگاه‌های این شهر و اطراف آن بافته می‌شود. این قالی از مرغوبیت چشمگیری برخوردار است و معمولاً به بازارهای غرب و انگلستان می‌رود. نقش‌های به‌کاررفته در آن‌ها نقش‌های ترنج، اسلیمی و پیچک مانند هستند.

قالی‌بافی در شهر مشهد حدود پنج قرن قدمت دارد. یکی از قدیمی‌ترین فرش‌های مشهد که موجود است، نوعی فرش نماز (سجاده) است که توسط شاه تهماسب اول به سلیمان باشکوه در سال ۱۵۵۶ میلادی هدیه شده‌است. این فرش‌ها در سه درجه کیفیتی در کارگاه سلطان ابراهیم میرزا، فرزند سام میرزا و برادرزادهٔ شاه طهماسب، ساخته می‌شده‌است. یکی از انواع درجه یک آن تا چند سال پیش در لندن بود و به اعتقاد برخی در اختیار کلکسیونر معروف، شیخ سعود آل ثانی قطری است. تعدادی از نمونه‌های درجه دوم و سوم هنوز در موزهٔ توپکاپی موجود است.

در سدهٔ ۱۹ و ۲۰ میلادی محبوبیت قالی مشهد به حدی رسید که از آن علاوه بر استفاده در داخل کشور، برای صادرات نیز بهره می‌جستند؛ الیاف پشمی به کار رفته در این فرش‌ها به شدت صیقل داده می‌شدند تا رنگ را بهتر به خود جذب کنند، اما این عمل از دیگر سو باعث کاهش عمر فرش‌ها نیز می‌گشت، و این عاملی بود که تصویر بدی از قالی مشهد در اذهان شکل گیرد، تا جایی که صادرات این فرش به اروپا به‌طور چشمگیری کاهش یافت. متأسفانه قالی‌های به‌جای‌مانده از آن دوران نیز همگی در معرض فرسایش قرار دارند.

قالی زنجان

فرش‌بافی در زنجان یکی از صنایع با قدمت زیاد است که نقش قابل توجهی در صادرات فرش ایران ایفا می‌کند. قدمت فرش بافی را می‌توان از اوایل بنای این شهر نام برد یعنی از زمان پادشاهی اردشیربابکان. فرش‌های صادراتی زنجان از بهترین جلوه‌های فرهنگی این استان هستند. فرش افشار زنجان یکی از پر طرفدارترین فرش‌های ایرانی است به‌طوری‌که به دلیل زیبایی طرح و رنگ در کشورهای اروپایی بسیار مورد استقبال قرار گرفته‌است.

قالی باصری

این قالی که رنگ مشخصهٔ آن نارنجی است؛ توسط زنان ایل باصری که ایلی کوچنده و پارس نژاد در استان فارس است بافته می‌شود. همچنین استفاده از عناصر طبیعت، مثل گل‌ها، گیاهان و پرندگان نیز از ویژگی‌های یک قالی ایل باصری می‌باشد.

قالیچه شیراز و نیریز

نیریز در شرق و در کنار دریاچه بختگان در استان فارس قرار دارد. این ناحیه قالی‌هایی با کیفیت گوناگون و رنگ آمیزی زنده دارد و تیرگی رنگ‌ها از ویژگی‌های خاص قالیچه‌های افشاری است، از بوته‌های متنوع تزیینی به صورت تک و تکراری استفاده می‌شود و ساختار تار و پود ان از کتان است.

بسته به کیفیت پشم پرز قالیچه‌ها را نیمه بلند می‌چینند.

قالیچه بیرجند

بیرجند در میانهٔ راه مشهد و زاهدان است. همچون بخش‌های دیگر شرق ایران قالیچه‌های این ناحیه نیز با گره جفتی و چهارتار بافته می‌شوند. فرش‌های بیرجندی معمولاً با طرح خشتی و ریز ماهی می‌باشد. قالی‌های بزرگ بیرجندی تا ۲۰ متر مربع نیز بافته می‌شوند. از رنگ‌های نارنجی، قرمز، زرد و آبی برای ایجاد تضاد با بژ در زمینه استفاده می‌شود. تار و پود آن پیشتر از پشم بوده‌است. اما در قالی‌های جدید بیشتر از کتان استفاده می‌شود. این قالیچه دوام چندانی ندارد و پرزهای آن نیمه‌بلند و بلند چیده می‌شوند.

قالیچه تصویری بلوچی

گروه‌هایی از اقوام بلوچ که ساکن افغانستان هستند، از سال‌ها پیش قالی می‌بافتند. اکثر طوایف بلوچی مسلمان سنی هستند و به زبانی نزدیک به پارسی میانه صحبت می‌کنند. طرح‌های قالیچه‌های بلوچی بیشتر از نقش‌های ترکمن گرفته شده‌اند و بقیه ترکیبی از طرح‌های قالی بخش‌های دیگر ایران‌اند. در آن‌ها رنگ‌های مصنوعی کمتر به‌کاررفته و بیشتر از رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شود.

قالی راور

فرش راور از مشهورترین نقشهای فرش ایرانی می‌باشد. در کاخ نیاوران چندین فرش راور در معرض دید قرار گرفته‌است.

قالی کاشان

قالی کاشان از از قدیم الایام شهرت جهانی داشته است. طرح فرش کاشان یا همان قالی کاشان از طرح های مهم و معروف ایران است که چیدمان و رنگبندی خاص دارد؛ به خاطر زیبایی و کیفیت آن، شهرت جهانی یافته است. نقش فرش کاشان، اغلب لچک و ترنج می‌باشد که به نام نقش کاشان معروف گردیده است. نقش‌مایه‌های اسلیمی و ختایی به کاررفته در آن، زیبایی و تناسب تزئینی خاصی بدان بخشیده است.