فرش ایران که عموما جلوه گاه فردوس برین یا باغ های بهشت ایرانی بوده است، حال و هوا و آرامش معماری باع های ایرانی را با خود به همراه داشته اند. استفاده از رنگ هایی چون فیروزه ای، لاجوردی، کهربایی و قرمز ایرانی و صدها رنگ منحصر به فرد دیگر که سرچشمه از کاشی کاری ایران و تنوع رنگ خاک های این کشور دارند، با لطافت ابریشم و پشم گوسفندان عشایر، عمیقا با فرهنگ این کشور پیوند خورده است. نشانه ای از هنر ایرانی در فرش دستباف تمام شهرها دیده می شود و در دنیای نمادشناسی نیز، هر فرش مانند کتابی قابل خوانش است و داستانی را در خود جای داده است. در فرش ایرانی، بته، سروی است که باد بر آن وزیده و تارک آن خمیده است.
بر اساس آمار دریافت شده، قدیمی‌ترین فرش ایرانی، فرش دستباف بوده که در سال ۱۹۴۹ بافته شده است. این موضوع نشان می‌دهد ایرانیان از گذشته‌های دور به گسترده زیر پایشان اهمیت زیادی می‌دادند. البته که طرح فرشهای آن زمان با امروز فاصله بسیار زیادی دارد. همچنین خبری از طراحی نقشه فرش نبوده است. اما امروزه شاهد این هستیم که نقشه فرش را با سیستم‌های کامپیوتری طراحی می‌کنند.
یکی از قسمت های مهم فرش که کمتر به آن توجه می کنیم، ریشه فرش است. در واقع در فرش ماشینی و دستباف یک قسمتی داریم به نام ریشه که معمولا نخ های سفید در آن به کار رفته است. جالب است بدانید که مراقبت از ریشه فرش ها می تواند بسیار مهم باشد، چرا که در صورت عدم توجه به آن، ممکن است به ساختمان اصلی فرش شما هم آسیب وارد شود.
ما در این مطلب برای اینکه آگاهی شما را در زمینه مراقبت از ریشه فرش بالا ببریم، مطلبی تهیه کرده ایم تا بتوانید آن را مطالعه فرمایید. جالب است بدانید که ریشه در انواع فرش ماشینی و دستباف متفاوت است و از نظر ساختار با هم فرق دارند.
در فرش دستباف، ریشه جزئی از فرش به شمار می رود اما در فرش ماشینی و مدرن، ریشه ها بیشتر جنبه تزیینی دارند و برای اینکه شبیه فرش های دستباف شوند، در قسمت های نهایی تکمیل فرش به آن چسبانده شده اند. در واقع ریشه در فرش ماشینی کارایی که در فرش های دستباف وجود دارد را ندارد و علنا یک وسیله تزئینی است.
البته این وسیله تزئینی هم گاهی اوقات برای محافظت از خود فرش های ماشینی به کار می رود. مثلا در بعضی از مواقع ریشه ها می توانند سپر بلای کل بافت فرش شوند، اما نه به آن میزان که در فرش های دستباف دیده می شود.
پس با ما همراه باشید تا ادامه این مطلب را با هم دنبال کنیم.
ریشه فرش ماشینی و دستباف چیست؟
قبل از اینکه به بررسی مراقبت از ریشه فرش و نکات مربوط به آن بپردازیم، باید بدانید که ریشه در فرش چیست و چه کارایی دارد. در واقع ریشه فرش واژه نام آشنایی در صنعت قالیبافی شناخته می شود، اما خب بعضی ها هم هستند که در این زمینه اطلاعاتی ندارند. دقیقا این قسمت را برای آنها می نویسیم.
در انواع فرش دستباف، به قسمت های انتهایی بالا و پایین فرش که به صورت نخ های سفید یا کرم رنگ هستند، ریشه گفته می شود. انواع ریشه ها در فرش عبارتند از: ریشه های گره دار، ریشه های توری، ساده و زنجیری.
ریشه های فرش دستباف هم دارای جنبه ظاهری و زیبایی هستند و هم به خاطر اینکه جزئی از بافت فرش به شمار می روند، مراقبت از آنها حیاتی است. پس دیگر تکرار نکنیم که اگر فرش دستباف دارید، حتما به ریشه های آن دقت داشته باشید و از آن مراقبت کنید. ما در ادامه نکاتی را آماده کرده ایم که برای نگهداری از ریشه فرش خواهد بود.
اما در فرش ماشینی، ریشه تفاوت هایی با فرش دستباف دارد. برای اینکه به فرش های ماشینی ریشه را برای زیبایی بیشتر اضافه کنند، بعد از اینکه تمام مراحل طراحی و بافت آن انجام شد، عملیاتی هست به نام ریشه زنی که در آن ریشه ها را با دستگاه یا با دست به انتهای بالا و پایین فرش اضافه می کنند.
در صنعت فرش بیشتر سعی می شود که از دستگاه های اتوماتیک ریشه زنی استفاده شود چون نسبت به گره های دستی هم سرعت بالاتری دارد و هم اینکه دارای دقت بالاتری است. این امر سبب می شود که ما یک ریشه یکنواخت و شبیه به واقعی داشته باشیم. بعد از اینکه ریشه در ابعاد مورد نظر تولید شد، حالا باید آن را به انتهای فرش مورد نظر ما اتصال بدهند.
در این زمینه باید از متخصصین استفاده شود و با راهکار هایی عملیات اتصال به صورت محکم و با کیفیت صورت بگیرد.
قطعا در دو نوع فرش دستباف و ماشینی باید از ریشه ها مراقبت کرد، اما چرا ؟
- در فرش های دستباف علاوه بر اینکه زیبایی فرش شما هستند، جزئی از بافت تار و پود فرش به شمار می روند و در صورت عدم مراقبت از آن ممکن است فرش شما با مشکل در بافت و ساختمان مواجه شود. در ضمن ریشه های فرش به این علت که دارای ظاهری روشن هستند ( رنگ سفید و کرم ) به همین دلیل در صورت آسیب یا تیره شدن، در چشم هستند و در این زمینه خیلی باید دقت داشته باشید چون در ذهن مخاطبان و مهمانان شما اثر منفی خواهد داشت.
- در فرش های ماشینی هم ریشه ها بیشتر جنبه تزیینی دارند. اما اگر قسمتی از این ریشه ها آسیب ببینید به همان دلیل مشابهی که در بالا گفتیم، در دید هستند و در دید مخاطبان جالب به نظر نمی رسد که یک فرشی داشته باشیم که ریشه های آن در قسمتی از بین رفته است و در قسمتی هم کم و زیاد شده است.
پس اینها دلایل محکمی برای شما خواهند بود که حتما راهکاری برای محافظت از ریشه به کار بگیرید. ما این راهکارها را برای شما نوشته ایم، با ما همراه شوید و بخوانید.
راهکاری های مراقبت از ریشه فرش ماشینی و دستباف
راهکاری های مختلفی وجود دارند که شما می توانید از آن برای مراقبت از ریشه فرش ماشینی و دستباف استفاده نمایید. این راهکار ها را برای شما به صورت یکجا جمع بندی کرده ایم و می توانید از این پیشنهادات استفاده ببرید:
· لفافه دوزی برای محافظت از ریشه فرش
یکی از روش هایی که برای مراقبت از ریشه فرش به کار گرفته می شود، لفافه دوزی ریشه است. شما می توانید ریشه مورد نظر خود را به متخصص آن بسپارید و با استفاده از پارچه های محکم یا برزنت، دور تا دور ریشه شما را می بافند و بدین ترتیب محافظی سفت و سخت برای ریشه خواهید داشت. البته این روش جلوه ندارد چون ریشه ها را پنهان می کند.
· استفاده از کاور ریشه فرش
یکی از بهترین روش ها برای مراقبت ریشه، استفاده از کاور فرش است. کاور هایی که برای ریشه استفاده می شوند معمولا به صورت شفاف هستند و می توانند هم جنبه ظاهری آن را حفظ کنند و هم اینکه می توانند برای شما از ریشه ها مراقبت کنند.
کاور ریشه در انواع پلاستیک و توری دیده می شود و بهترین نوع آن را می توان توری نامید. توری ها به خاطر اینکه شبکه بندی شده هستند، این ویژگی را دارند که سبب ورود جریان هوا به درون ریشه ها می شوند و اینگونه هوا درون ریشه ها هم گردش خواهد داشت و باعث ماندگاری بیشتر آن خواهد شد.
کاور ریشه دارای قیمت مناسبی است و نسبت به نوع قبلی یعنی لفافه دوزی برای شما هزینه کمتری بر جای خواهد گذاشت، چرا که به غیر از جنس برزنت و یا پارچه، باید دستمزد فردی که لفافه دوزی می کند را هم در نظر بگیرید. کاور ها را می توانید در فروشگاه های مختلف تهیه کنید و هم اینکه می توانید به صورت غیر حضوری از فروشگاه های مجازی با ارسال اطلاعات مربوط به فرش خود، خرید را انجام دهید.
توصیه ما هم این است که به جای استفاده از روش های دیگر، حتما استفاده از کاور ریشه را در اولویت خود برای استفاده قرار دهید.
· استفاده از چسب فرش
چسب فرش، در واقع همانطور که از نامش پیدا است، راهکاری دلچسب نیست و شاید کمی کثیف کاری داشته باشد. اما می تواند از ریشه های شما مراقبت کند. چسب ها خودشان یک خاصیتی که دارند، می توانند با چسبیدن به ریشه ها باعث از بین رفتن آنها شوند، چرا که در خود مواد شیمیایی دارند و این امر سبب می شود ریشه ها با خرابی مواجه شوند.
لازم به ذکر است که استفاده از چسب فرش، روش های مختلفی دارد که راحت ترین آن، استفاده از چسب های نواری است که بعضا به فکر برخی از خانم های خانه دار می رسد. ولی اگر این متن را میخوانید، از شما خواهش می کنیم که در نظر بگیرید در صورت استفاده از چسب ها ریشه فرشتان اگر چه از دیگر بلایا در امان بماند، اما از جنبه های دیگری که گفتیم به بافت ریشه آسیب رسان هستند و به علاوه اینکه اجازه گردش هوا را در بین ریشه ها می گیرند.
چند نکته برای اینکه ریشه فرش هایتان نو بمانند و کمتر خراب شوند:
به غیر از انواع محافظ هایی که برای ریشه فرش ماشینی و دستباف گفتیم، روش هایی هم موجود هستند که به شما کمک می کنند ریشه هایی تمیز تر و سالم تر داشته باشید.
- هنگام جارو زدن، باید مراقب ریشه فرش ها باشید. اگر از جاروبرقی هایی با سره های برس دار برای تمیز کردن این قسمت استفاده کنید، خیلی به شما در سالم ماندن ریشه های فرش کمک می کند. در غیر اینصورت مکش مستقیم، سبب آسیب به ریشه می شود.
- برای شستشوی قسمت ریشه از مواد اسیدی استفاده نکنید. برخی ها هستند که از شوینده های قوی و سفید کننده برای این قسمت استفاده می کنند، اما راهکار ما استفاده از فرچه و شامپو فرش است که همان کار را برای شما انجام می دهد اما به بافت فرش و ریشه آن آسیب وارد نمی کند.
- در هنگامی که خودتان ریشه فرش را تمیز می کنید، با خشونت با ریشه ها برخورد نکنید. بهترین کار که سبب تمیز شدن تمام قسمت ها و از بین رفت چرک ها در ریشه می شود، این است که از فرچه های آغشته به مواد شوینده مخصوص فرش ماشینی و دستباف استفاده نمایید.
